Agencija Mforest

Poreski obveznik – preduzetnik koji je privremeno odsutan iz poreskopravnog odnosa a koje stanje je nastalo kao posledica oduzimanja PIB, faktički je onemogućen da obavlja delatnost, iako mu obavljanje delatnosti formalnopravno nije zabranjeno. Sa druge strane, privremeno odsustvo iz poreskopravnog odnosa koje je nastalo kao posledica oduzimanja PIB ne predstavlja pravni osnov za oslobađanje od plaćanja doprinosa za obavezno socijalno osiguranje

 

„Odredbama člana 26. stav 1. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji („Sl. glasnik RS“, br. 80/2002, 84/2002 – ispr., 23/2003 – ispr., 70/2003, 55/2004, 61/2005, 85/2005 – dr. zakon, 62/2006 – dr. zakon, 63/2006 – ispr. dr. zakona, 61/2007, 20/2009, 72/2009 – dr. zakon, 53/2010, 101/2011, 2/2012 – ispr., 93/2012, 47/2013, 108/2013, 68/2014, 105/2014, 91/2015 – autentično tumačenje, 112/2015, 15/2016, 108/2016, 30/2018, 95/2018, 86/2019, 144/2020 i 96/2021 – dalje: ZPPPA) propisano je da u cilju identifikacije poreskih obveznika, Poreska uprava dodeljuje PIB fizičkim licima, preduzetnicima, pravnim licima i stalnim poslovnim jedinicama nerezidentnog pravnog lica, kao i fondovima.

Prema odredbama člana 26. stav 2. ZPPPA PIB se ne može dodeliti:

1) pravnom licu čiji osnivač, odnosno član (dalje: osnivač) – pravno lice, preduzetnik ili fizičko lice ima dospele, a neizmirene obaveze po osnovu javnih prihoda nastale u vezi sa obavljanjem delatnosti, odnosno ako je pravnom licu ili preduzetniku privremeno oduzet PIB u skladu sa ovim zakonom. Ne može se dodeliti PIB ni pravnom licu čiji je osnivač – pravno lice, preduzetnik ili fizičko lice istovremeno osnivač lica kome je privremeno oduzet PIB, u skladu sa ovim zakonom;

2) pravnom licu čiji je osnivač fizičko lice koje je istovremeno osnivač i drugog privrednog subjekta koji ima neizmirenih obaveza po osnovu javnih prihoda u vezi sa obavljanjem delatnosti;

3) pravnom licu nastalom statusnom promenom izdvajanja uz osnivanje, odnosno mešovitog izdvajanja u skladu sa zakonom kojim se uređuju privredna društva, odnosno statusne promene posebnih oblika organizovanja, ako pravno lice, kao i fond koje je predmet podele ima neizmirene obaveze po osnovu javnih prihoda, odnosno ako mu je privremeno oduzet PIB u skladu sa ovim zakonom;

4) preduzetniku koji ima dospele, a neizmirene obaveze po osnovu javnih prihoda, nastale u vezi sa obavljanjem delatnosti u drugim privrednim subjektima u kojima je istovremeno osnivač sa udelom većim od 5%, odnosno ako mu je privremeno oduzet PIB u skladu sa ovim zakonom.

Odredbama člana 26. st. 11-14. ZPPPA, propisano je da je PIB jedinstveni i jedini broj fizičkog lica, preduzetnika i pravnog lica, kao i fonda, za sve javne prihode i zadržava se do prestanka postojanja, odnosno smrti tog lica.

PIB se koristi u poreskom postupku i obavezno se unosi u:

1) akt koji poreski obveznik podnosi Poreskoj upravi, organizacijama obaveznog socijalnog osiguranja, drugim državnim organima i organizacijama i organima teritorijalne autonomije i lokalne samouprave;

2) akt koji Poreska uprava dostavlja poreskom obvezniku;

3) dokument kojim poreski obveznik plaća porez i sporedna poreska davanja;

4) nalog kojim se banci nalaže plaćanje poreza i sporednih poreskih davanja;

5) akt koji poreski obveznik podnosi organima i organizacijama nadležnim za vođenje registra i računa, u smislu čl. 29. i 30. ZPPPA.

Ako poreski obveznik ne prijavi sve kasnije izmene podataka u prijavi za registraciju, odnosno ne podnese dokumentaciju i pruži informacije koje zahteva Poreska uprava u roku od pet dana od dana nastanka izmene podataka, odnosno od dana prijema zahteva za dostavljanje dokumentacije i informacija, Poreska uprava rešenjem oduzima poreskom obvezniku dodeljeni PIB do ispunjenja obaveze iz člana 25. tač. 1) i 3) ZPPPA, a primerak rešenja dostavlja banci i organizaciji nadležnoj za prinudnu naplatu iz novčanih sredstava na računu obveznika. Poreska uprava rešenjem oduzima dodeljeni PIB i u slučajevima kada je poreskom obvezniku naložena zabrana raspolaganja novčanim sredstvima preko računa poreskog obveznika otvorenog kod banke shodno čl. 66. i 87. ZPPPA i kada ta zabrana traje duže od godinu dana.

U slučaju iz stava 13. ovog člana, kao i u drugim slučajevima oduzimanja PIB, banka je dužna da obustavi izvršenje naloga poreskog obveznika za prenos sredstava sa računa obveznika od momenta prijema rešenja, osim u svrhu izmirivanja obaveza po osnovu poreza i sporednih poreskih davanja.

Odredbama člana 27. st. 1. i 2. ZPPPA propisano je da se registracija poreskih obveznika vrši kod Poreske uprave.

PIB su dužni da imaju:

1) rezidentno pravno lice;

2) državni organ i organizacija, organ i organizacija teritorijalne autonomije ili lokalne samouprave, bez svojstva pravnog lica;

3) rezidentni preduzetnik;

4) rezidentno fizičko lice;

5) stalna poslovna jedinica nerezidentnog pravnog lica;

6) nerezidentno pravno lice koje određuje punomoćnika u skladu sa odredbom člana 14. stav 2. ovog zakona;

7) nerezidentno fizičko lice koje određuje punomoćnika u skladu sa odredbom člana 14. stav 2. ovog zakona.

Odredbom člana 3. Pravilnika o poreskom identifikacionom broju („Sl. glasnik RS“, br. 57/2003, 68/2003, 32/2009, 48/2010 i 44/2018 – dr. zakon – dalje: Pravilnik) propisano je da se poreskom obvezniku određuje i dodeljuje jedinstven i jedini PIB koji se koristi u poreskom postupku i platnom prometu.

Odredbom člana 11. Pravilnika, propisano je da pored akata i dokumenata propisanih u članu 26. stav 12. Zakona, PIB se obavezno unosi u:

1) jedinstvenu carinsku ispravu (JCI) i Evidencionu jedinstvenu carinsku ispravu;

2) propisanu poresku prijavu;

3) brisana („Sl. glasnik RS“, br. 32/2009);

4) fakturu;

5) fiskalni isečak;

6) svaki instrument platnog prometa kojim se nosiocu platnog prometa nalaže da obavi bilo koju transakciju u platnom prometu;

7) evidenciju prodavca o prodatoj robi kupcima sa teritorije AP Kosovo i Metohija i evidenciju kupaca o kupljenim proizvodima sa teritorije AP Kosovo i Metohija, propisane Uputstvom o načinu sprovođenja postupka izdavanja i overe poreskih izjava, kao i o načinu praćenja i kontrole prometa robe sa AP Kosovo i Metohija („Sl. glasnik RS“, br. 54/2001).

U akte iz stava 1. tačka 4) ovog člana unose se PIB kupca i PIB prodavca.

Odredbama člana 14. st. 1 i 2. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju („Sl. glasnik RS“, br. 34/2003, 64/2004 – odluka USRS, 84/2004 – dr. zakon, 85/2005, 101/2005 – dr. zakon, 63/2006 – odluka USRS, 5/2009, 107/2009, 101/2010, 93/2012, 62/2013, 108/2013, 75/2014, 142/2014, 73/2018, 46/2019 – odluka US, 86/2019 i 62/2021 – dalje: ZPIO) propisano je da se svojstvo osiguranika stiče danom početka a prestaje danom prestanka zaposlenja, obavljanja samostalne ili poljoprivredne delatnosti, odnosno obavljanja ugovorenih poslova. Svojstvo osiguranika utvrđuje se na osnovu prijave na osiguranje, odnosno odjave osiguranja, u skladu s ovim zakonom.

Odredbama člana 64. Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje („Sl. glasnik RS“, br. 84/2004, 61/2005, 62/2006, 5/2009, 52/2011, 101/2011, 7/2012 – usklađeni din. izn., 8/2013 – usklađeni din. izn., 47/2013, 108/2013, 6/2014 – usklađeni din. izn., 57/2014, 68/2014 – dr. zakon, 5/2015 – usklađeni din. izn., 112/2015, 5/2016 – usklađeni din. izn., 7/2017 – usklađeni din. izn., 113/2017, 7/2018 – usklađeni din. izn., 95/2018, 4/2019 – usklađeni din. izn., 86/2019, 5/2020 – usklađeni din. izn., 153/2020, 6/2021 – usklađeni din. izn., 44/2021, 118/2021 i 10/2022 – usklađeni din. izn. – dalje: ZDOSO) propisano je da obveznici doprinosa ne mogu biti oslobođeni obaveze obračunavanja i plaćanja doprinosa.

Saglasno navedenom, pravne posledice privremeno oduzetog PIB su sledeće:

– banka je dužna da obustavi izvršenje naloga poreskog obveznika za prenos sredstava sa računa obveznika od momenta prijema rešenja, osim u svrhu izmirivanja obaveza po osnovu poreza i sporednih poreskih davanja.

– Privremeno odsustvo obveznika iz poreskopravnog odnosa, odnosno nemogućnost identifikacije poreskog obveznika – nemogućnost postupanja obveznika u skladu sa članom 26. ZPPPA o obaveznom unošenju PIB u instrumente platnog prometa.

Prema tome, privremeno odsustvo poreskog obveznika – preduzetnika iz poreskopravnog odnosa koje je nastalo kao posledica oduzimanja PIB, predstavlja nemogućnost identifikacije poreskog obveznika, odnosno nemogućnost postupanja poreskog obveznika u skladu sa navedenim odredbama, što znači nemogućnost izdavanja faktura, podnošenja propisanih poreskih prijava, kao i svakog instrumenta platnog prometa kojim se nosiocu platnog prometa nalaže da obavi bilo koju transakciju u platnom prometu, osim u svrhu izmirivanja obaveza po osnovu poreza.

S tim u vezi, poreski obveznik – preduzetnik koji je privremeno odsutan iz poreskopravnog odnosa a koje stanje je nastalo kao posledica oduzimanja PIB, faktički je onemogućen da obavlja delatnost, iako mu obavljanje delatnosti formalnopravno nije zabranjeno.

Sa druge strane, ukazujemo da shodno odredbama ZPIO i ZDOSO privremeno odsustvo iz poreskopravnog odnosa koje je nastalo kao posledica oduzimanja PIB, ne predstavlja pravni osnov za oslobađanje od plaćanja doprinosa za obavezno socijalno osiguranje.

U pogledu drugih poreskih obaveza, poreski obveznik – preduzetnik se može zadužiti u skladu sa odredbama materijalnih propisa koji uređuju pojedine vrste poreza i poreskopravni status poreskog obveznika.“

 

(Mišljenje Ministarstva finansija, br. 011-00-415/2022-04 od 4.5.2022. godine)